Τα Αναπτυξιακά Οφέλη του Messy Play
Το Messy Play είναι το αισθητηριακό παιχνίδι που, ενώ λερώνει, χαρίζει απίστευτα αναπτυξιακά οφέλη. Στη διάρκειά του, παιδιά όλων των ικανοτήτων και ηλικιών χρησιμοποιούν υλικά που απευθύνονται σε όλες τις αισθήσεις, παίζοντας χωρίς περιορισμούς. Με τη φυσική περιέργεια και ορμή που τα διακρίνει, εξερευνούν ελεύθερα και πειραματίζονται σε ασφαλές περιβάλλον. Πάντα με τον δικό τους τρόπο και χρόνο, χωρίς να τα καθοδηγεί κανείς άλλος εκτός από τον εαυτό τους. Το Messy Play δεν είναι κάτι καινούργιο, παρά ο έμφυτος τρόπος παιχνιδιού των παιδιών. Άλλωστε, πάντα επιθυμούσαν και επιδίωκαν να παίζουν με όλες τους τις αισθήσεις. Είτε με το χώμα, τη λάσπη, τον πηλό, είτε τόσα άλλα υλικά της φύσης που υπήρχαν απλόχερα γύρω τους.
Το Messy Play είναι ένα παιχνίδι που δεν έχει σωστό ή λάθος τρόπο να παίξεις, δεν έχει περιορισμούς και δεν επιβάλλει κανόνες. Δεν έχει κάποιον προκαθορισμένο στόχο ή σκοπό και δεν παράγει αναγκαστικά κάποιο τελικό προϊόν. Αντίθετα, είναι ένα παιχνίδι απολύτως ανοιχτό. Κινείται γύρω από την ανακάλυψη και την εμπειρική αποκόμιση δεξιοτήτων, δημιουργικότητας και επικοινωνίας, με ασύγκριτα αναπτυξιακά οφέλη.
H συμβολή του Messy Play στην ανάπτυξη των παιδιών είναι τεράστια. Αυτό το ελεύθερο παιχνίδι, που μπορεί να λερώνει ή να προκαλεί ένα μικρό «χάος», είναι απαραίτητο. Τα παιδιά το χρειάζονται για την έκφραση, την εκτόνωση και τη χαρά που τους προσφέρει. Συγχρόνως, προσφέρει σε όλους τους τομείς της ανάπτυξης: Στην αισθητηριακή ολοκλήρωση, την κινητική ανάπτυξη, την ψυχική ανθεκτικότητα, τη συναισθηματική έκφραση. Αλλά και τη γνωστική και μαθηματική ανάπτυξη, τη γλώσσα και την κοινωνικοποίηση.
Τα Υλικά του Messy Play
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στο Messy Play καλύπτουν ένα πλήρες φάσμα. Από ξηρές υφές, όπως άμμος, ρύζι και χώμα. Ενδιάμεσες υφές, δηλαδή ούτε ξηρές ούτε κολλώδεις, όπως πηλός και ζύμη παιχνιδιού. Αλλά και messy ή κολλώδεις υφές, όπως oobleck, slime και λάσπη. Μέσα από την ανακάλυψη αισθητηριακών υλικών, το Messy Play δίνει στα παιδιά την ελευθερία να εξερευνήσουν ένα τεράστιο εύρος εμπειριών. Μέσω των αισθήσεων της αφής, της μυρωδιάς, της ακοής, της όρασης και ακόμη και της γεύσης.
Ακριβώς επειδή χρησιμοποιούνται όλες οι αισθήσεις, ο παιδικός εγκέφαλος δέχεται αισθητηριακά ερεθίσματα που είναι απαραίτητα για την ολοκληρωμένη του ανάπτυξη. Αυτό γιατί μαθαίνει από τις εμπειρίες που του παρέχει το σώμα. Το παιδί πειραματίζεται με τα υλικά και ανακαλύπτει τι ιδιότητες έχουν και τι επίδραση μπορεί να έχουν οι ενέργειές του σε αυτά. Έτσι, λειτουργεί πραγματικά σαν επιστήμονας, καθώς θέτει ερωτήματα, συλλέγει δεδομένα και επιχειρεί να δίνει τις δικές του απαντήσεις. Αποκτώντας εμπειρία, συνθέτει μια πλήρη εικόνα που επιτρέπει στον εγκέφαλο να δημιουργήσει σταδιακά μια πιο ολοκληρωμένη αίσθηση του εαυτού και του κόσμου γύρω του.
Τι Δείχνουν οι Έρευνες
Οι έρευνες δείχνουν πως τα μικρά παιδιά βασίζονται στα ερεθίσματα που μιλάνε στις αισθήσεις τους για να μάθουν για το περιβάλλον τους. Όπως επίσης και ότι το αισθητηριακό παιχνίδι βοηθά στην οικοδόμηση των νευρικών συνδέσεων που υποστηρίζουν τη σκέψη, τη μάθηση και τη δημιουργικότητα. Τα μικρά παιδιά ανταποκρίνονται ιδιαίτερα σε αισθητηριακές εμπειρίες. Σύμφωνα με την εκτίμηση του Piaget, χρησιμοποιούν σχεδόν αποκλειστικά τις αισθήσεις για να εξερευνήσουν τον κόσμο. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να προχωρήσουν το ακατάστατο παιχνίδι τους, χρησιμοποιώντας το για να χτίσουν περίπλοκους κόσμους της φαντασίας τους. Καθώς και να αναπτύξουν τη γλώσσα και τις πρώιμες δεξιότητες δημιουργίας σημάτων και να εξερευνήσουν τη δημιουργικότητά τους.
Ένας λόγος που το Messy Play είναι τόσο ωφέλιμο είναι γιατί τα παιδιά αγαπούν αυτό το αισθητηριακό παιχνίδι χωρίς περιορισμούς. Γνωρίζουμε πως οι δραστηριότητες που τραβούν το ενδιαφέρον και κατά τις οποίες τα παιδιά διασκεδάζουν, τα βοηθούν να ανοίγονται σε όλες τις διαθέσιμες ευκαιρίες μάθησης. Αναπτύσσουν επίσης συγκεκριμένες δεξιότητες. Είτε πρόκειται για τα μαθηματικά της μέτρησης και του μεγέθους, τον έλεγχο λεπτής και αδρής κινητικότητας ή την επιστημονική αναζήτηση και εξερεύνηση.
Τι προσφέρει λοιπόν το Messy Play στα παιδιά;
Προσωπική, Συναισθηματική και Κοινωνική Ανάπτυξη
Με το αισθητηριακό παιχνίδι, τα παιδιά χτίζουν αυτοπεποίθηση, αυτοεκτίμηση και ανεξαρτησία. Αυτό καθώς μπορούν μόνα τους να επιλέγουν και να δοκιμάζουν. Αλλά και να επιδίδονται σε κάτι που τόσο τους αρέσει, χωρίς περιορισμούς και παρεμβάσεις, χωρίς τελικό αποτέλεσμα και ανταγωνισμό.
Αναπτύσσουν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και σχεδιασμού, αλλά και συγκέντρωση και εύρος προσοχής. Αυτό γιατί τα παιδιά τείνουν να βυθίζονται και να αφιερώνονται ολοκληρωτικά στις Messy Play δραστηριότητες. Τα παιδιά με μεγάλο εύρος προσοχής έχει φανεί ότι τα πηγαίνουν καλύτερα όταν φτάσουν στο νηπιαγωγείο. Ενώ αυτά τα πρώτα χρόνια της σχολικής τους ζωής είναι συχνά θεμελιώδη για το υπόλοιπο της ζωής τους.
Επιπλέον, σε ένα ελεύθερο παιχνίδι όπως το Messy Play, οι ευκαιρίες κοινωνικής μάθησης είναι τόσο απέραντες όσο η φαντασία τους. Μέσω του παράλληλου παιχνιδιού με ενήλικες και άλλα παιδιά, εξασκούνται οι δεξιότητες παρατήρησης, αλληλεπίδρασης και συνεργασίας. Παράλληλα, προωθείται ο αυτοσεβασμός και ο σεβασμός προς τους άλλους. Τα παιδιά μοιράζονται, επινοούν τις δικές τους ιστορίες και κανόνες. Επιπλέον, μαθαίνουν να επικοινωνούν, να συμβιβάζονται και να προσαρμόζονται στους τρόπους παιχνιδιού άλλων παιδιών.
Για να μην αναφέρουμε ότι το Messy Play αποτελεί μια τρομερή διέξοδο για τα συναισθήματα, τα άγχη και τις σκέψεις. Δίνει στα παιδιά την ευκαιρία να αφεθούν πραγματικά ελεύθερα στο παιχνίδι τους. Ενώ διώχνει τις ανησυχίες και τους φόβους τους και τα ενθαρρύνει απλώς να διασκεδάσουν και να παίξουν. Μέσω αυτού, εκτονώνουν τις δυσκολίες τους, τα σωματικά τους μπλοκαρίσματα. Ενώ αναπτύσσουν δεξιότητες αντιμετώπισης της πίεσης ή του κοινωνικού άγχους.
Κινητική και Γνωστική Ανάπτυξη
Κατά το αισθητηριακό παιχνίδι, ασκείται ο συντονισμός ματιού-χεριού και η λεπτή και η αδρή κινητικότητα. Αλλά και η δεξιότητα κοψίματος, γραφής και χρήσης εργαλείων, με το να ανακατεύουν, να σκαλίζουν, να χαράσσουν, και όχι μόνο. Πολλά παιδιά μπαίνουν στο νηπιαγωγείο χωρίς επαρκείς λεπτές κινητικές δεξιότητες για να κρατήσουν ένα μολύβι ή να κόψουν το χαρτί τους. Το Messy Play διαθέτει πολλές δραστηριότητες που βοηθούν στην ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων. Προσφέρεται για ζωγραφική με δάχτυλα, παιχνίδι με πηλό ή πλαστελίνη, βάψιμο με μακριά εργαλεία σε κάθετη επιφάνεια, και πολλά ακόμα. Μέσω αυτού, τα παιδιά αποκτούν τον έλεγχο του σώματός τους, ευστάθεια και ισορροπία. Παράλληλα, αποκτούν μια εικόνα του τι σημαίνει προσωπικός χώρος.
Επιπλέον, η εξερεύνηση που επιτρέπει το Messy Play είναι σημαντική προκειμένου τα παιδιά να κατανοήσουν το περιβάλλον και τον εαυτό τους. Τόσο μεγάλο μέρος του κόσμου είναι καινούριο για αυτά και τους είναι σημαντικό να το εξερευνήσουν. Αφιερώνονται ελεύθερα και ανέμελα στο παιχνίδι τους και λερώνονται χωρίς δεύτερη σκέψη. Αυτό τους επιτρέπει να βιώσουν πραγματικά κομμάτια του κόσμου τους, που όμως για εκείνα είναι πρωτόγνωρα. Το να μπορούν να ακολουθήσουν την περιέργειά τους είναι ευεργετικό για τη γνωστική τους ανάπτυξη. Το να καταλαβαίνουν πώς να κυνηγήσουν αυτή την περιέργεια θα τα βοηθά καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής τους ως ενήλικες. Χωρίς περιέργεια, δεν θα είχαμε κανέναν να εφευρίσκει ή να δημιουργεί το οτιδήποτε.
Μαθηματική Ανάπτυξη
Κατά το αισθητηριακό παιχνίδι, τα παιδιά μαθαίνουν να καταμετρούν και να υπολογίζουν. Αλλά και να κατατάσσουν, να ομαδοποιούν, να τοποθετούν, να ταξινομούν και να δημιουργούν μοτίβα. Παράλληλα, αρχίζουν να κατανοούν τη σχέση αιτίας-αποτελέσματος. Και φυσικά έρχονται κοντά σε έννοιες όπως αυτές του σχήματος και του μεγέθους. Αυτό γιατί οι ακατάστατες δραστηριότητες βοηθούν στην ανάπτυξη της χωρικής αντίληψης.
Η χωρική αντίληψη αναφέρεται στην ικανότητα να αντιλαμβάνονται τα παιδιά το πού αυτά και το σώμα τους χωράνε στον κόσμο. Αλλά και σε γεωμετρικές αντιλήψεις, όπως π.χ. ότι το τετράγωνο καρφί δεν θα χωρέσει στην στρογγυλή τρύπα. Οι έρευνες δείχνουν πως τα παιδιά που έχουν καλύτερη χωρική αντίληψη είναι και καλύτερα στα μαθηματικά.
Ένας ακόμη τρόπος με τον οποίον αναπτύσσονται οι μαθηματικές δεξιότητες; Το γεγονός ότι πολλές Messy Play δραστηριότητες περιλαμβάνουν εργαλεία περισυλλογής, όπως δοσομετρικά κύπελλα και μπολ. Παίζοντας με τα υλικά, το παιδί μαθαίνει ότι χρειάζονται π.χ. πολλές κουταλιές για να γεμίσει ένα μπολ. Η έννοια των μεγάλων πραγμάτων (γεμάτο δοχείο) που αποτελούνται από πολλά μικρά μέρη (κουταλιές) είναι σημαντική για τα πρώιμα μαθηματικά.
Επικοινωνία και Γλωσσική Ανάπτυξη
Κατά τη διάρκεια του αισθητηριακού παιχνιδιού, τα παιδιά χρησιμοποιούν (επινοημένες πολλές φορές) λέξεις και χειρονομίες. Κάνουν ερωτήσεις για πράγματα που θέλουν να μάθουν και εξηγούν τις ενέργειές τους. Άλλωστε, το Messy Play έχει τα δικά του σύνολα λέξεων που περιγράφουν τις υφές και τις πράξεις του. Από «λερωμένο, τραχύ, λείο, λαμπερό, θαμπό, πολύχρωμο» μέχρι «ρίχνω, χύνω, γεμίζω».
Σιγά σιγά, τα παιδιά αποκτούν όλο και μεγαλύτερες λεκτικές δεξιότητες. Αρχίζουν να περιγράφουν τις ιδιότητες, τις διαφορές και τις ομοιότητες όσων βλέπουν, ακούνε, ακουμπάνε, μυρίζουν και γεύονται. Ενθαρρύνονται επιπλέον οι δεξιότητες της σκέψης και της αφήγησης, ακόμα και του γραπτού λόγου, συμβάλλοντας ευλόγως στη γλωσσική τους ανάπτυξη.
Σωματική Υγεία και Ανάπτυξη
Οι επιστήμονες διαπιστώνουν όλο και περισσότερο ότι είναι καλό για τα παιδιά να παίζουν στο χώμα. Τα παιδιά που λερώνονται έχουν καλύτερο ανοσοποιητικό σύστημα και αρρωσταίνουν λιγότερο. Παράλληλα, οι έρευνες δείχνουν πως τα παιδιά που είναι πάντα καθαρά και προστατευμένα από μικρόβια συχνά εμφανίζουν αργότερα προβλήματα υγείας. Όπως, για παράδειγμα, άσθμα και αλλεργίες. Τέλος, όταν τα παιδιά παίζουν έξω, συχνά ασχολούνται με ολόκληρο το σώμα, κάτι που βοηθά τη σωματική υγεία και ανάπτυξη.
Ανάπτυξη Αυτορρύθμισης
Με το να μη ρυθμίζουμε το σώμα τους για αυτά, τα παιδιά μπορούν να μάθουν και να καταλάβουν πού βρίσκονται τα δικά τους όρια και οι δικές τους ανάγκες. Η ελευθερία του Messy Play τους δίνει μια ευκαιρία να μάθουν πώς να ρυθμίζουν τα συναισθήματα και τις πράξεις τους. Ελέγχουμε συνεχώς το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει το σώμα τους. Έτσι, δεν είναι σε θέση να καταλάβουν γιατί τους λέμε να κάνουν ή να μην κάνουν κάτι. Η αυτορρύθμιση είναι κάτι που όλοι πρέπει να μάθουν μόνοι τους, με τη στήριξη των ενηλίκων τα πρώτα χρόνια.
Δημιουργική Ανάπτυξη
Η δημιουργικότητα είναι σημαντική για να ανακαλύψει το παιδί τον εαυτό του. Του δίνει την ευκαιρία να εξερευνήσει τη φαντασία και τα ενδιαφέροντά του. Παράλληλα, βοηθά στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και της θετικής αυτοεικόνας. Οι Messy Play δραστηριότητες δεν έχουν καθορισμένο τρόπο πράξης ή οδηγίες, ούτε κάποιο επιθυμητό τελικό αποτέλεσμα. Αυτό αποτελεί απαραίτητο παράγοντα για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας.
Στα πλαίσια του αισθητηριακού παιχνιδιού λοιπόν, τα παιδιά έρχονται σε επαφή και εξοικειώνονται με υλικά της φύσης και καλλιτεχνικά υλικά. Εξερευνούν τα χρώματα, τα σχήματα και τον χώρο. Έτσι, ενθαρρύνεται η φαντασία τους. Το αισθητηριακό παιχνίδι σύντομα αρχίζει και γίνεται και παραστατικό. Εκφράζουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους μέσα από το χρώμα, τις υφές και τα σχήματα, με τρισδιάστατο ή δισδιάστατο τρόπο.
Χαρά
Η χαρά είναι ίσως το πιο σημαντικό και απαραίτητο στοιχείο για την αβίαστη και βαθιά μάθηση. Για να είναι χαρούμενο ένα παιδί, χρειάζεται να μπορεί να αποφασίζει για τον εαυτό του και τον τρόπο παιχνιδιού του. Δυστυχώς, η τυπική εκπαίδευση στις μικρότερες ηλικίες διδάσκει στα παιδιά ότι οι επιλογές τους δεν είναι «σωστές». Το αποτέλεσμα είναι να μειώνεται το εσωτερικό κίνητρο των παιδιών για εξερεύνηση και η δημιουργικότητά τους.
Το άγχος μας για το λέρωμα μπορεί να καταστρέψει τη χαρά που μπορεί να έχουν παίζοντας στη λάσπη ή στο χώμα. Η γνήσια μάθηση και ανάπτυξη συμβαίνει με την χαρά και την αίσθηση ικανοποίησης και αποτελεσματικότητας που νιώθουν τα παιδιά. Όταν αφήνονται να παίξουν, να εξερευνήσουν και να πειραματιστούν τελείως ελεύθερα, ως μοναδικοί οδηγοί των πράξεων τους, χωρίς κανόνες και περιορισμούς.
Το Messy Play, πάνω από όλα, ενθαρρύνει τα παιδιά να υιοθετήσουν μια θετική προσέγγιση απέναντι στις νέες εμπειρίες. Το αισθητηριακό παιχνίδι παρέχει στα παιδιά, αλλά και στους ενήλικες, έναν άριστο τρόπο έκφρασης και εκτόνωσης. Αλλά και απελευθέρωσης από τις προσδοκίες για καθαριότητα, τάξη και κομφορμισμό. Συμβαίνει μέσα σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Ακριβώς γι’αυτό αποτελεί για τα παιδιά την ιδανική ευκαιρία να αναπτύξουν τις δεξιότητες, την αυτοπεποίθηση και την ανεξαρτησία τους.