Ο φυσικός πηλός είναι μια από τις μαγικές μορφές που παίρνει η Γη. Απλά μιλώντας, αποτελείται από αργιλώδες χώμα και νερό, είναι δηλαδή λάσπη! Το χώμα αυτό είναι φυσικό προϊόν της γεωλογικής αποσάθρωσης της επιφάνειας της γης. Προέρχεται από τη διάλυση των πετρωμάτων σε πολύ λεπτά σωματίδια. Μια διαδικασία που ξεκίνησε πολύ πριν πρωτοπερπατήσουν άνθρωποι πάνω στη γη.
Υπάρχει άφθονος στην επιφάνεια ή στο υπέδαφος, σε διάφορες ποιότητες και χρώματα. Βρίσκεται σε κοιτάσματα που δημιουργούνται σταδιακά σε διάφορες γεωλογικές περιόδους, ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες, σε οποιοδήποτε σημείο της Γης. Με λίγα λόγια, ο πηλός προέρχεται από και επιστρέφει στη γη, γι’ αυτό και θεωρείται ένα από τα οικολογικότερα υλικά.
Αυτή η πληθώρα του υλικού επέτρεψε στο ανθρώπινο είδος να δημιουργήσει με αυτόν και να τον χρησιμοποιήσει με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Αντικείμενα από πηλό δημιουργούνται στην ανθρώπινη ιστορία από τα προϊστορικά χρόνια, σε διάφορες μορφές. Χρηστικά αντικείμενα, αγγεία, γλυπτά και ειδώλια, παιχνίδια, μέχρι και σπίτια από πηλό. Και μάλιστα, πριν ακόμα ανακαλυφθεί η χρήση της φωτιάς για το ψήσιμό του. Γύρω στην 6η-5η χιλιετία π.Χ. έμαθαν να χρησιμοποιούν τη φωτιά για το ψήσιμό του. Έτσι, ο πηλός άρχισε να μεταμορφώνεται σε «κεραμικό», να αποκτάει πλέον πολύ μεγάλη ανθεκτικότητα, και να αποτελεί καθημερινό εργαλείο. Μέχρι σήμερα, δεν έχει σταματήσει ποτέ να χρησιμοποιείται. Όχι μόνο ως καλλιτεχνικό υλικό, αλλά και σε τομείς όπως η τεχνολογία και η επιστήμη.
Η επαφή με τον πηλό είναι ευχάριστη στα χέρια και προσφέρει χαλάρωση και ικανοποίηση. Η χρήση πραγματικού πηλού, δηλαδή γης, μας δίνει τη δυνατότητα να έρθουμε σε επαφή με τη φύση. Να την αγγίξουμε, να την εξερευνήσουμε, να πειραματιστούμε, να δημιουργήσουμε και να ενωθούμε με αυτήν. Με έναν τρόπο μοναδικό, ο φυσικός πηλός έχει την ικανότητα να μας ξεκουράζει, καθώς ασκούμε το σώμα, το πνεύμα, τη συγκέντρωσή και τη δημιουργικότητά μας.
Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά γιατί είναι τόσο απαραίτητος και τι μπορεί να προσφέρει στην ανάπτυξη των παιδιών:
Στα παιδιά αρέσει πολύ να παίζουν με το χώμα, τη λάσπη, την άμμο, από τη βρεφική ακόμα ηλικία. Δε σκέφτονται αναγκαστικά κάτι συγκεκριμένο. Απλά διασκεδάζουν με την αισθητηριακή επαφή που έχουν με τον μαλακό πηλό. Κι αυτή η εμπειρία ίσως είναι ανάλογη αυτής που βίωναν οι πρόγονοί μας. Όταν έπαιζαν με τη λάσπη, χιλιάδες χρόνια πριν, και ανακάλυπταν ότι μπορούν να δημιουργήσουν άπειρα νέα αντικείμενα.
Σήμερα, οι ευκαιρίες για ένα τέτοιο γήινο παιχνίδι είναι δυστυχώς περιορισμένες. Τα παιδιά χάνουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με αυτό το αρχέγονο υλικό και να βιώσουν τον πλούτο του. Αυτό όμως είναι πολύ κρίμα, καθώς ο φυσικός πηλός, υπό τις κατάλληλες συνθήκες, αποτελεί μοναδικό εργαλείο για την ενίσχυση της ολιστικής ανάπτυξης και μάθησης.
Ποιους τομείς ενισχύει ο φυσικός πηλός
Συναισθηματική Ανάπτυξη: Με τον πηλό τα παιδιά αναλαμβάνουν δράση, αναγνωρίζουν και εκφράζουν με ευκολία και αμεσότητα τα συναισθήματα τους, τις εμπειρίες τους. Παράλληλα, χαλαρώνουν από τις εντάσεις. Προσφέρει συναισθήματα ηρεμίας, χαράς, αίσθηση ικανοποίησης, αποτελεσματικότητας και αυτοελέγχου. Συμβάλλει στην αύξηση της αυτοεκτίμησής, που είναι σημαντική για όλους τους υπόλοιπους τομείς ανάπτυξης.
Κινητική και Αισθητηριακή Ανάπτυξη: Η εργασία με τον πηλό είναι ιδανική για την προώθηση του οπτικό-κινητικού συντονισμού και της αδρής κινητικότητας. Αυτό, καθώς χρειάζεται μεγάλη σωματική ενέργεια για το ζύμωμα και τον έλεγχο του πηλού. Αλλά και της λεπτής κινητικότητας, πολύ σημαντικής για την προσαρμογή και επιτυχία του παιδιού στο σχολείο και στην καθημερινότητα.
Γνωστική Ανάπτυξη: Καλλιέργεια γλωσσικών δεξιοτήτων, ανάπτυξη της λειτουργίας της σκέψης, εμπειρίες λογικής και μαθηματικών, επίλυση προβλημάτων, εκμάθηση χωρικών και χρονικών εννοιών.
Κοινωνική Ανάπτυξη: Τα παιδιά έρχονται σε επαφή μεταξύ τους, μοιράζονται, συζητούν, περιγράφουν, ακολουθούν κανόνες, επιλύουν προβλήματα από κοινού.
Δημιουργική Ανάπτυξη: Ο πηλός ενθαρρύνει την εξερεύνηση και τον πειραματισμό. Συγχωρεί τα λάθη και επιτρέπει στα παιδιά να νιώσουν την ελευθερία που χρειάζεται η ζωντανή τους φαντασία για να εκφραστεί.
Αισθητική Ανάπτυξη: Ο πηλός αποτελεί μια σύνδεση για τα παιδιά με την ιστορία της τέχνης. Τόσο την σύγχρονη, όσο και άλλων εποχών και διαφορετικών πολιτισμών.
Τι πρέπει να θυμόμαστε
Τονίζουμε πως απαραίτητο είναι να υπάρχει μια σωστή προσέγγιση του υλικού ώστε να αποκομίσει το παιδί τα οφέλη του. Κάτι πολύ σημαντικό, που αξίζει πάντα να το θυμόμαστε: Δεν πρέπει να βιαζόμαστε να φτάσει το παιδί μας στο στάδιο της συγκεκριμένης κατασκευής. Πρώτα, χρειάζεται να προσεγγίσει το υλικό με αισθητηριακό τρόπο. Δηλαδή να το ζουλήξει, να το πλάσει, να το χτυπήσει, να το χαϊδέψει, να το κάνει λάσπη προσθέτοντας νερό. Και ό,τι άλλο φανταστεί, για όσο καιρό θέλει…
Δεν χρειάζεται να το ωθούμε εμείς προς το συγκεκριμένο. Ούτε είναι χρήσιμο να προσπαθούμε να του «διδάξουμε» πώς να φτιάχνει συγκεκριμένα πράγματα. Αν έχει χρόνο και πληθώρα υλικού, σταδιακά, το παιδί θα προχωράει στα στάδια του πηλού. Μέσα από τις δικές του αποφάσεις, τη δική του αυτόνομη δράση, θα φτάσει στο σημείο του συμβολικού και του συγκεκριμένου. Και το ίδιο προτείνουμε να κάνουν και οι ενήλικοι που πρωταρχίζουν την ενασχόληση με τον πηλό. Να δώσουν χρόνο στην εξερεύνησή του, πριν αρχίσουν την προσπάθεια για πιο συγκεκριμένα έργα! Η επαφή μαζί του είναι απολαυστική από μόνη της, δεν χρειάζεται αναγκαστικά κάποιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα!
«O πηλός είναι πανταχού παρών. Αν τον μαζέψουμε όλο και τον απλώσουμε ομοιόμορφα πάνω σε όλη την επιφάνεια της γης, σαν να ήταν φυστικοβούτυρο, θα δημιουργηθεί ένα στρώμα λάσπης με πάχος ένα μίλι, παντού γύρω από τη γη!»
(Suzanne Staubach, 2005 Clay. The History and Evolution of Humankinds’ Relationship with Earth’s Most Primal Element)
Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για τις ομάδες «Messy Play», στις οποίες χρησιμοποιούμε, παρέα με μικρά παιδιά, φυσικό πηλό από την Κρήτη σε μεγάλους όγκους!
Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για τις ομάδες «Clay & Messy Play».
Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για τα Προγράμματα των Hehe για παιδικούς σταθμούς, νηπιαγωγεία και δημοτικά.
Μπορείτε να βρείτε τα κουτάκια παιχνιδιού των Hehe
που περιέχουν φυσικό πηλό ΕΔΩ