Γιατί τα παιδιά ζωγραφίζουν στον τοίχο;

Γιατί τα παιδιά ζωγραφίζουν στον τοίχο;

 

«Μα γιατί το παιδί μου συνέχεια πηγαίνει και ζωγραφίζει στον τοίχο, αφού του έχω ένα σωρό χαρτιά στο τραπεζάκι του;»

«Τι πρέπει να κάνω για να καταλάβει πως δεν επιτρέπεται να βάφουμε στον τοίχο;»

Τα μικρά παιδιά μας παρατηρούν. Μας βλέπουν να πιάνουμε το μολύβι, το στυλό, τον μαρκαδόρο και να κάνουμε σημάδια πάνω σε χαρτιά. Και μόλις αρχίσουν να έχουν την ικανότητα, αλλά και το δικαίωμα, να κρατάνε και αυτά μαρκαδόρους, κηρομπογιές και ό,τι άλλο εργαλείο γραφής τους παρέχουμε, θέλουν φυσικά να το εξασκήσουν!

Τα χαρτιά που συνήθως τους προσφέρουμε είναι μεν καλά, αλλά μάλλον όχι αρκετά για τις πραγματικές τους ανάγκες! Καθώς ακόμα αναπτύσσεται η κινητικότητα του σώματός τους, έχουν ανάγκη από μεγάλες επιφάνειες. Επιφάνειες που θα τους προσφέρουν τη δυνατότητα να ασκήσουν το σώμα τους με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Να τεντωθούν, να σκύψουν, να στριφογυρίσουν.

Έτσι λοιπόν, δεν είναι αναμενόμενο τα παιδιά να βλέπουν κάποια στιγμή τους μεγάλους τοίχους, ή και τα έπιπλα πολλές φορές, ως έναν πολύ θελκτικό απεριόριστο καμβά; Που στέκεται απέναντί τους, προκλητικός και άδειος, και τα καλεί να δοκιμάσουν πάνω του τις ενέργειες τους;

Πώς θα αντιδράσουμε σε αυτή την επίμονη τάση των παιδιών μας να ζωγραφίζουν στον τοίχο; Αυτό συχνά έχει να κάνει με το αν γνωρίζουμε ποιοι είναι οι λόγοι που τα ωθούν προς μια τέτοια επιλογή. Αλλά και ποια είναι τα οφέλη μιας τέτοιας συμπεριφοράς.

Επίσης, το πώς θα αντιδράσουμε θα στείλει σημαντικά μηνύματα στο παιδί: «Κατά πόσο οι γονείς μου εκτιμούν τις ενέργειες μου; Κατά πόσο είναι σημαντικά αυτά που κάνω; Αξίζει να συνεχίσω να δρω με βάση τα ένστικτα και τις πραγματικές μου ανάγκες;»

παιδιά ζωγραφίζουν στον τοίχο messy play

Από πού προκύπτει η ανάγκη να ζωγραφίσουν στον τοίχο;

 

Ας σκεφτούμε λοιπόν λιγάκι! Γιατί τα παιδιά, εκτός από τα χαρτιά που τους προσφέρουμε στο τραπεζάκι τους ή στο πάτωμα, συχνά επιλέγουν να ζωγραφίζουν στον τοίχο; Από πού προκύπτει αυτή η ανάγκη;

Καταρχάς, αν αναλογιστούμε την ιστορία μας, ο άνθρωπος πάντα έγραφε και ζωγράφιζε σε κάθετες επιφάνειες. Τα σπήλαια είναι γεμάτα από τοιχογραφίες που με μαγικό τρόπο μας έδωσαν τόσες πληροφορίες για το παρελθόν μας! Αργότερα, η τεχνική της νωπογραφίας… Στη σύγχρονη εποχή τα graffiti… Θα έλεγε κανείς πως η ζωγραφική σε τοίχο είναι μια βαθιά γνώση και πρακτική του ανθρώπου!

Επίσης, τα μικρά παιδιά χρειάζονται να μουτζουρώνουν. Όσο πιο πολύ, τόσο πιο καλά, και αυτό είναι κάτι που ενστικτωδώς το γνωρίζουν! Αν το σκεφτούμε με ανοιχτό μυαλό, η επιφάνεια του τοίχου είναι ένα πολύ πιο κατάλληλο σημείο συγκριτικά με ένα κομμάτι χαρτιού. Το χαρτί πάνω στο γραφείο μπορεί να κουνιέται και να φεύγει από τη θέση του. Μπορεί να είναι πολύ μικρό για να καταφέρει το παιδί να κάνει τις μεγάλες ανοιχτές κινήσεις που χρειάζεται. Μπορεί να φαίνεται στα μάτια του τόσο «λίγο» μπροστά στο μεγαλείο του τοίχου!

Πώς να αντισταθεί το παιδί μπροστά σε μια τέτοια μεγαλειώδη επιφάνεια; Και γιατί να αντισταθεί άλλωστε; Ακόμα δεν έχει αντιληφθεί ότι για εμάς, τους «μεγάλους», δεν είναι κάτι επιτρεπτό, ή συνηθισμένο, το να βάφουμε στους τοίχους. Στο δικό του μυαλό, αυτό που ανοίγεται μπροστά του όταν αντικρίζει τον τοίχο, είναι μια ατελείωτη προοπτική! Βρίσκει το καταλληλότερο σημείο για να εξασκήσει το σώμα του και τη λεπτή και αδρή κινητικότητα. Για να εξερευνήσει τις ιδέες του, να ασκήσει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία του!

παιδιά ζωγραφίζουν στον τοίχο messy play

Τα οφέλη της επιλογής των παιδιών να ζωγραφίζουν στον τοίχο;

 

Αναρίθμητα, σε κάθε πεδίο της ανάπτυξης – αισθητηριακό, συναισθηματικό, κινητικό, γνωστικό και δημιουργικό.

Καταρχάς, το να εκφράζεται όπου και με όποιον τρόπο θέλει, δίνει στο παιδί την απαραίτητη αίσθηση ελευθερίας. Αίσθηση, η οποία φυσικά ενδυναμώνει την εμπιστοσύνη που έχει στον εαυτό του και στις δυνατότητές του! Σαφώς και μεγαλώνοντας, μέσα από τη συνύπαρξή του μαζί μας, θα κατανοεί όλο και περισσότερο με ποιον τρόπο χρειάζεται να φέρεται, ανάλογα με το πλαίσιο μέσα στο οποίο βρίσκεται κάθε στιγμή.

Σε κινητικό επίπεδο, κάτι που ίσως δεν το γνωρίζουμε: Η κάθετη θέση εργασίας γενικά – μια θέση στην οποία τα παιδιά δεν έχουν συχνά την ευκαιρία να δραστηριοποιούνται – προσφέρει αναρίθμητα οφέλη στη λεπτή και αδρή κινητικότητα, αλλά και γενικότερα στην κινητική ανάπτυξη. Παραθέτω συνοπτικά κάποια από αυτά. Μπορείτε όμως, αν θέλετε, να δείτε εδώ το άρθρο του εργοθεραπευτή Αλεξάνδρου Στράτου για περισσότερες λεπτομέρειες.

  • Ενδυναμώνει την έκταση του αυχένα
  • Αυξάνει τη δύναμη και προωθεί τη σωστή στάση του κορμού
  • Προωθεί τη σταθερότητα και τη συνεργασία του ώμου με τον αγκώνα
  • Βελτιώνει το πέρασμα μέσης γραμμής
  • Ασκεί την έκταση καρπού και βελτιώνει το κράτημα του μολυβιού
  • Ασκείται ο αμφίπλευρος συντονισμός
  • Ασκείται η οπτική προσοχή και ο οπτικοκινητικός συντονισμός
  • Αυξάνεται η αντίληψη του χώρου 
  • Μπορεί να συμβάλλει στη μείωση της υπερκινητικότητας

Σε γνωστικό και δημιουργικό επίπεδο: Εννοείται πως κάθε απόπειρα του παιδιού που έχει κάποιο αποτέλεσμα, οδηγεί το παιδί στην κατανόηση της σχέσης αιτίας-αποτελέσματος. Στην προκειμένη, τα μοναδικά αυτά σημαδάκια στον τοίχο. Αρχίζει να αντιλαμβάνεται πως οι πράξεις του έχουν και αυτό το νόημα. Οι πρώτες αυτές γραμμές θα αρχίσουν σταδιακά να γίνονται κύκλοι, τετράγωνα. Θα αρχίσουν να παίρνουν πιο συγκεκριμένες μορφές. Θα αρχίσουν να μοιάζουν με σημαδάκια, όπως γράμματα. Με φιγούρες, όπως ζωάκια, σπιτάκια, ανθρωπάκια, τερατάκια. Και όλα αυτά επειδή το παιδί ένιωθε την ελευθερία να εξερευνήσει, να εκφραστεί και να «μιλήσει» με τη γλώσσα του. Της ζωγραφικής και του σχεδίου!

Οι αντιδράσεις μας προς το παιδί

 

Ας σκεφτούμε τώρα τις αντιδράσεις μας προς το παιδί. Για παράδειγμα, όταν μας εκπλήξει με την απόφασή του να πειραματιστεί πάνω στον τοίχο του σαλονιού!

Φυσικά, αν δεν το περιμένουμε, αρχικά δεν είναι απίθανο να νιώσουμε μια απορία, μια ένταση ίσως. Δεν είμαστε συνηθισμένες/οι άλλωστε να έχουμε μέσα στο σπίτι μας μουντζουρωμένους τοίχους! Ίσως, η πρώτη μας αντίδραση να είναι πιο έντονη απ’ όσο χρειάζεται ή λιγότερο «σοφή» απ’ όσο τελικά θα θέλαμε, αν δεν είμαστε προετοιμασμένες/οι.

Τι πλήγμα όμως μπορεί να είναι για την ορμή, τη δημιουργικότητα και την αυτοεκτίμησή του παιδιού, το να το μαλώσουμε; Ή να το νουθετήσουμε με ένταση; Το να προσπαθούμε να σβήσουμε – με φανερή την ταραχή μας μάλλον – τα σημάδια του από τον τοίχο; Τι μήνυμα στέλνουμε εκείνη τη στιγμή με αυτή μας την στάση;

Είναι άραγε πιο σημαντικός ένας τοίχος, ή το τι θα πούνε οι γνωστοί μας, από τη γνωστική, κινητική,  συναισθηματική και δημιουργική ανάπτυξη του παιδιού μας;

Πώς άραγε θα αντιδρούσαμε αν μια μέρα ερχόταν και ζωγράφιζε πάνω στον τοίχο μας ένας μεγάλος καλλιτέχνης; Θα πηγαίναμε να σβήσουμε τη ζωγραφιά του επειδή μας «λερώνει» τον τοίχο;

Τις μουτζούρες του παιδιού, και γενικά όλες τις σχεδιαστικές του απόπειρες, θέλουμε να τις ενθαρρύνουμε και όχι να τις καταστείλουμε. Το μήνυμα που θέλουμε να μεταφέρουμε είναι πως όλες οι δοκιμές του είναι σημαντικές και αποδεκτές. Το παιδί σίγουρα δε χρειάζεται επιβράβευση για αυτές. Χρειάζεται όμως τη θετική μας στάση και αποδοχή, ώστε να συνεχίσει να επιδίδεται σε αυτές χωρίς ενοχή ή φόβο. Και πολύ γρήγορα και εύκολα μαθαίνει να διαχωρίζει σε ποιον χώρο επιτρέπεται να επιδοθεί σε κάτι τέτοιο. Σε ποιον τοίχο ή σε ποιο σπίτι μπορεί να εκφράζεται με αυτόν τον τρόπο. Και σίγουρα δεν θα προσπαθεί να ικανοποιεί την ανάγκη του αυτήν στα κρυφά, ή με ενοχή ή φόβο. Γιατί απλούστατα θα είναι καλυμμένη!

παιδιά ζωγραφίζουν στον τοίχο messy play

Επομένως, πώς να αντιδρούμε όταν αρχίσει το παιδί να εκφράζει αυτή του την ανάγκη να ζωγραφίσει στον τοίχο;

 

Οι επιλογές είναι πολλές:

  • Μπορούμε απλά να το επιτρέψουμε να συμβεί. Και να ζήσουμε για κάποια χρόνια σε ένα σπίτι που σιγά σιγά θα γεμίζει με μικρές εκπλήξεις από εδώ κι από εκεί. Έργα αφηρημένα αρχικά, όλο και πιο συγκεκριμένα ή με πρόθεση φτιαγμένα καθώς το παιδί θα μεγαλώνει! Και όταν έρθει η ώρα, θα το βάψουμε και όλα θα είναι πάλι καθαρά. (Δεν αποκλείεται να αναπολήσουμε κάποια στιγμή τους βαμμένους μας τοίχους!)
  • Μπορούμε να εξηγήσουμε στο παιδί ότι σε αυτό το σπίτι δεν θέλουμε να είναι γραμμένοι ή βαμμένοι όλοι οι τοίχοι. Αλλά πως μπορούμε να βρούμε ένα συγκεκριμένο (μεγαλούτσικο όμως!) σημείο κάποιου τοίχου για αυτόν τον σκοπό. Έτσι, το παιδί, σταδιακά ή και άμεσα, θα αρχίσει να στρέφεται προς αυτόν για τις ζωγραφικές του αναζητήσεις.
  • Αν δε θέλουμε να βάφει το παιδί απευθείας πάνω στον τοίχο: Μπορούμε να κολλήσουμε ένα χοντρό χαρτόνι σε κάποιο σημείο του σπιτιού. Ή να βάψουμε με μπογιά μαυροπίνακα σε ένα κομμάτι του τοίχου. Ή να βάλουμε ένα μεγάλο κομμάτι άσπρου πάνελ, μελαμίνης ή και φελλού στον τοίχο, ώστε το παιδί να πηγαίνει εκεί.
  • Ή ακόμα, μπορούμε να φτιάξουμε ένα ωραίο διαφανές πάνελ. Στο οποίο, μάλιστα, το παιδί θα μπορεί να βάφει και από τις δύο πλευρές!
παιδιά ζωγραφίζουν στον τοίχο

Φωτογραφία: https://www.tts-group.co.uk/

 

Το μήνυμα που θέλουμε να λάβει το παιδί

 

Ό,τι και να επιλέξουμε, το σημαντικό είναι να δέχεται το παιδί το μήνυμα πως: Όποιος και να είναι ο περιορισμός που μπορεί το περιβάλλον του να θέτει, εμείς θα κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε ώστε να εξασφαλίσουμε πως δε θα αποκοπεί από τη φυσική του τάση. Πως δε θα στερείται τη δυνατότητα να αναπτύσσεται σύμφωνα με το ένστικτο του. Πως δεν θα νιώσει ποτέ ενοχές ή ντροπή για αυτό που το σώμα και το μυαλό του αποφασίζει. Και ίσως είναι χρήσιμο να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι το σπίτι μέσα στο οποίο ζει είναι και δικό του σπίτι. Επομένως, έχει και αυτό τα δικαιώματά του μέσα σε αυτό, τα οποία εμείς καλούμαστε να διασφαλίζουμε.

Είναι φυσικά κατανοητό πως σε κάποιες περιπτώσεις, όσο και να θέλουμε να αφιερώσουμε έναν τοίχο στο παιδί, πιθανότατα δε θα μπορούμε. Είτε επειδή μπορεί να μην είναι δικό μας το σπίτι και να διστάζουμε. Είτε λόγω μεγέθους, μπορεί να μην υπάρχει κάποιο ικανοποιητικό σημείο. Είτε επειδή μπορεί να μην καταφέρνουμε εμείς – για τον οποιονδήποτε λόγο – να δεχτούμε να έχουμε τριγύρω μας τόσα πολλά σχέδια, μουτζούρες και χρώματα. Όποιος και να είναι ο λόγος, το σημαντικό είναι να είναι ξεκάθαρο στο παιδί πως αφουγκραζόμαστε την ανάγκη του και προσπαθούμε να βρούμε τρόπο να την ικανοποιούμε. Έτσι, και το παιδί θα είναι πολύ πιο χαρούμενο και ικανοποιημένο, και η σχέση μας μαζί του δε θα υποστεί κάποια ρήξη.

Πάρτε αν θέλετε και μια εικόνα από μουσεία διάφορων χωρών. Αυτά, αναγνωρίζοντας την ανάγκη των παιδιών, φροντίζουν να δημιουργούν τους κατάλληλους χώρους καλλιέργειας των αισθήσεων, μη κατευθυντικής ανακάλυψης και ελεύθερης έκφρασης των παιδιών! Χρώματα και σχέδια απευθείας πάνω στους τοίχους. Πάνω σε χαρτόνια ή διαφανείς επιφάνειες, από παιδιά, αλλά και από ενήλικες. (Γιατί κατά βάθος και εμείς το θέλουμε και το χρειαζόμαστε! Αλλά δεν το ξέρουμε, ή μάλλον το έχουμε ξεχάσει!)

Statens Museum for Kunst, στην Κοπεγχάγη (Φωτογραφία: https://www.smk.dk/en/section/children-and-families/)

 

παιδιά ζωγραφίζουν στον τοίχο messy play

Statens Museum for Kunst, στην Κοπεγχάγη (Φωτογραφία: https://www.smk.dk/en/section/children-and-families/)

 

 

 

Μπορεί να σας ενδιαφέρει επίσης το άρθρο:

Το φαγητό μπορεί να είναι και παιχνίδι;