Το παιχνίδι με πηλό μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν σημαντικές δεξιότητες και ικανότητες. Κι αυτό καθώς τα εκπαιδευτικά οφέλη του παιχνιδιού με πηλό είναι πραγματικά άπειρα.
Οι πληροφορίες σε αυτό το έγγραφο συγκεντρώθηκαν από την Marie-Élaine Dupont, σύμβουλο προσχολικής αγωγής, για να παρουσιάσει την «πιθανή συμβολή [αυτού του είδους παιχνιδιού] στην ανάπτυξη των στοχευμένων ικανοτήτων του Εκπαιδευτικού Προγράμματος του Κεμπέκ για την προσχολική ηλικία».
Οι ικανότητες και τα οφέλη που χαρίζει το παιχνίδι με πηλό
Ικανότητα 1: Να εκτελεί αισθητικοκινητικές ενέργειες αποτελεσματικά σε διαφορετικά πλαίσια
Το παιδί:
- Αποκτά μια αίσθηση του σώματός του με το να δημιουργεί αναπαραστατικά μοντέλα (πήλινα σχήματα).
- Χρησιμοποιεί τις αισθήσεις αφής, όρασης και μυρωδιάς.
- Απτική αντίληψη: ζεστό, κρύο, ομαλό, τραχύ, σκληρό, μαλακό, ολισθηρό, κολλώδες, γλοιώδες.
- Οπτική αντίληψη: ματ, γυαλιστερό, ομαλό.
- Οσφρητική αντίληψη: διαφορετικά είδη πηλού έχουν διαφορετικές μυρωδιές: μερικά είναι αρωματισμένα και μπορείτε να αρωματίσετε μόνοι σας τον πηλό μοντελοποίησης. Ο πηλός αγγειοπλαστικής έχει μια χαρακτηριστική γήινη μυρωδιά.
- Αναπτύσσει τον συντονισμό.
- Τελειοποιεί τον διαχωρισμό του χεριού, του αντίχειρα και των δαχτύλων από το αντιβράχιο (απαραίτητο για την γραφή).
- Αναπτύσσει δύναμη στους βραχίονες, τους καρπούς και τα δάχτυλα.
- Βελτιώνει τις λεπτές κινητικές δεξιότητες και την επιδεξιότητα με τον χειρισμό των εργαλείων και του πηλού.
- Διευρύνει το ρεπερτόριο των ενεργειών του: ζούληγμα, τσίμπημα, τέντωμα, σκάψιμο, σύνθλιψη, χτύπημα, τεμαχισμός, σκίσιμο, ισοπέδωση, κύλιση.
- Τοποθετεί τον εαυτό του στον χώρο και στον χρόνο: προβλέπει τα εργαλεία που θα χρειαστούν, προσαρμόζει τις δραστηριότητές του ανάλογα με τον διαθέσιμο χρόνο.
Ικανότητα 2: Να επιβεβαιώνει την προσωπικότητά του
Το παιδί:
- Μαθαίνει να αναγνωρίζει τις προτιμήσεις και τα ενδιαφέροντά του.
- Μαθαίνει να αναγνωρίζει τις αισθήσεις και τα συναισθήματά του.
- Μαθαίνει να εμπιστεύεται τα ένστικτά του.
- Εκφράζει την δημιουργικότητά του.
- Βιώνει την επιτυχία.
- Παίρνει αποφάσεις.
- Κάνει επιλογές.
- Αναλαμβάνει ευθύνη.
- Επιδεικνύει αυτονομία στις σκέψεις και τις πράξεις.
- Μαθαίνει από τα λάθη του.
- Αντιλαμβάνεται την αυξανόμενη ικανότητά του.
- Αναπτύσσει ανεξαρτησία.
- Βλέπει τον εαυτό του ως πόρο για άλλους.
- Μαθαίνει να συγκεντρώνεται.
- Αναπτύσσει αυτοεκτίμηση: αποκτά μια αίσθηση ικανότητας, δύναμης και ελέγχου στο περιβάλλον του (μεταμόρφωση).
- Χαλαρώνει: η εργασία με τον πηλό είναι πολύ ηρεμιστική.
- Ενισχύει τη συναισθηματική του σταθερότητα: θεραπευτική πτυχή της εργασίας με πηλό: η αυτοέκφραση, η δόμηση, η αποδόμηση (καταστροφή), το σφυροκόπημα και το χτύπημα είναι καλοί τρόποι εκτόνωσης.
Ικανότητα 3: Να αλληλοεπιδρά αρμονικά με άλλους
Το παιδί:
Δείχνει ενδιαφέρον για άλλους:
- Εκτιμά τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ των ατόμων (συγκρίνει τα επιτεύγματά του με αυτά των άλλων).
- Δίνει προσοχή στη δουλειά, τις ιδέες και τα συναισθήματα άλλων ανθρώπων.
- Ταυτίζεται με το κοινωνικό και το πολιτιστικό περιβάλλον του (μοιράζεται εμπειρίες με άλλους, μιλά για το υπόβαθρό του).
Συμμετέχει σε ομαδική δραστηριότητα:
- Ξεκινά επαφή με άλλους.
- Επικοινωνεί και ακούει (τα παιδιά έχουν συζητήσεις για κάθε είδους πράγματα που σχετίζονται με το θέμα του μαθήματος ή την δική τους εμπειρία).
- Μαθαίνει να συμβιβάζεται (μοιράζεται με άλλους).
- Αυτορυθμίζει την συμπεριφορά.
- Συμπράττει και συνεργάζεται με άλλα παιδιά (π.χ. με το να μοιράζεται υλικό, με την δημιουργία κοινών έργων, με την συγκέντρωση αποτελεσμάτων). Ζητά και δέχεται βοήθεια, προσφέρεται να βοηθήσει άλλους, μοιράζεται.
- Εκτιμά την δουλειά άλλων ανθρώπων.
Ικανότητα 4: Να επικοινωνεί χρησιμοποιώντας τους πόρους της γλώσσας
Το παιδί:
- Κατανοεί και απορροφά σημαντικές πληροφορίες.
- Με την συζήτηση της δραστηριότητας της τάξης, την αφήγηση της εμπειρίας του και με το να ζητά βοήθεια (με εργαλεία και υλικά), το παιδί:
- Βελτιώνει τις επικοινωνιακές του δεξιότητες (κατανόηση και έκφραση).
- Ακούει αυτό που λέει το άλλο άτομο. Παραμένει στο θέμα. Αφηγείται μια ιστορία (κατανοεί τις έννοιες του χρόνου, του χώρου και της ακολουθίας – αρχή, μέση και τέλος). Περιγράφει ένα γεγονός, παραδίδει ένα μήνυμα. Κάνει ερωτήσεις, προσφέρει απόψεις και επεκτείνει το λεξιλόγιό του. (αναγνωρίζοντας ενέργειες και υλικά, κάνοντας συσχετισμούς, εκφράζοντας σκέψεις και συναισθήματα)
- Αναπτύσσει ποικίλες γλωσσικές λειτουργίες: Οργανική («Χρειάζομαι ένα μεγαλύτερο κομμάτι» ή ένα κομμάτι συγκεκριμένου χρώματος). Ρυθμιστική («Δοκίμασε αυτό, θα δεις, θα κρατήσει»). Διαδραστική («Το πράγμα που έφτιαξες είναι πολύ ωραίο»). Προσωπική («Λοιπόν, ο σκύλος μου…»). Ευρετική («Γιατί;»). Ευφάνταστη («Ώστε στον δεινόσαυρό σου αρέσει…»). Αναπαραστατική («Πώς φτιάχνεται ένας δεινόσαυρος;»).
- Με τη βοήθεια των συνομηλίκων του και του δασκάλου, βελτιώνει την σύνταξη και επεκτείνει το λεξιλόγιο (εμπλουτισμός, εναλλακτικές). Μαθαίνει τεχνικούς όρους (πηνίο, ολίσθηση) και λέξεις που σχετίζονται με το θέμα της δραστηριότητας.
- Δείχνει ενδιαφέρον για τη γραπτή γλώσσα: Διαβάζει ένα βιβλίο με εικόνες τοιχογραφιών πηλού μοντελοποίησης ή βιβλία για θέματα που σχετίζονται με το μοντέλο του (π.χ. αγρόκτημα, σκάφη). Αναγνωρίζει ή δημιουργεί γράμματα αυθόρμητα («Ω! Έφτιαξα το πρώτο γράμμα του ονόματός μου! Βλέπεις; Μοιάζει με Β!»).
- Ταυτίζεται με ιστορίες που έχει διαβάσει ή ακούσει.
- Επινοεί ιστορίες που βασίζονται στο πήλινο μοντέλο του και αυτά των άλλων.
Ικανότητα 5: Να δομήσει την κατανόησή του για τον κόσμο
Το παιδί ανακαλύπτει διαφορετικές μορφές πολιτισμού, τομείς μάθησης και έννοιες:
Οπτική τέχνη
- Χρώματα
- Υφές
- Τεχνικές διαδικασίες
- Χαρακτηριστικά υλικών (π.χ. κάποια είδη πηλού μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή ψηλών σχημάτων, ενώ άλλα δεν μπορούν)
- Επίλυση αναπαραστατικών προβλημάτων (προοπτική)
- Αισθητική ικανοποίηση
- Πλευρική σκέψη
- Ισορροπία
- Συμμετρία, ασυμμετρία
Φυσικές επιστήμες
- Εντυπώσεις φυσικών αντικειμένων (κουκουνάρια, φύλλα, κοχύλια, κουκούτσια ροδάκινου)
- Μοντέλα ζώων, εντόμων, πουλιών
- Έννοια της εξάτμισης (κάποια είδη πηλού ξεραίνονται αν εκτεθούν στον αέρα)
Κοινωνικές επιστήμες
- Αναπαριστά το περιβάλλον του: Έναν γονέα με ένα παιδικό καροτσάκι, ένα αγρόκτημα, προϊόντα αρτοποιίας (εργαλεία και υλικά άλλων επαγγελμάτων), διαφορετικά είδη σπιτιών…
Γεωγραφία
- «Έφτιαξα ένα βουνό / μια λίμνη / ένα ποτάμι / μια λιμνούλα / ένα ηφαίστειο!»
Μαθηματικά
- Όγκοι (3 διαστάσεις): κύλινδρος, σφαίρα, κύβος κ.λπ. και ακανόνιστες μορφές
- Σχήματα (2 διαστάσεις): σχέδιο ή σκάλισμα σε ανοιγμένο πηλό
- Σταθερότητα της ποσότητας (π.χ. η έννοια ότι μια συγκεκριμένη ποσότητα πηλού παραμένει η ίδια, είτε έχει κυλιστεί σε μπάλα, είτε έχει απλωθεί σε φίδι)
- Πρόσθεση (προσθήκη ενός κομματιού)
- Αφαίρεση (αφαίρεση ενός κομματιού)
- Μέτρηση και αριθμοί (ειδικά όταν ο πηλός χρησιμοποιείται για την μοντελοποίηση ειδών οικιακής χρήσης: «Έφτιαξα αρακά / Έφτιαξα λουκάνικα: υπάρχουν x από αυτά στο πιάτο».)
- Προοπτική (διάφορες απόψεις του πήλινου μοντέλου)
- Αντιπαράθεση, στρώσεις, στοίχιση
- Ισορροπία
- Διαίρεση (χωρισμός σε κομμάτια)
- Μήκος (μιας λωρίδας πηλού)
- Πλάτος
- Πάχος
- Επιφάνειες και σχήματα (για παράδειγμα, όταν ο πηλός ανοίγεται ώστε να είναι επίπεδος)
- Σύγκριση (μεγέθη, διαστάσεις, όγκοι)
- Μέσα, έξω, πάνω, κάτω (κατανόηση και εφαρμογή εννοιών εσωτερικού / εξωτερικού)
- Οργάνωση και ταξινόμηση (π.χ. τακτοποίηση μπάλων πηλού κατά σειρά μεγέθους ή ανάλογα με μία ή περισσότερες ιδιότητες)
- Διάρκεια: χρόνος μοντελοποίησης, χρόνος στεγνώματος
- Βάρος («Είναι πολύ βαρύ, πέφτει!»)
- Επίλυση προβλημάτων («Είναι πολύ βαρύ, πέφτει!»)
Άλλα μαθησιακά αποτελέσματα
- Εξερευνά το περιβάλλον του και σχηματίζει ιδέες.
- Παρατηρεί γεγονότα, αντικείμενα, διακυμάνσεις στο υλικό (αιτία και αποτέλεσμα: όσο πιο ζεστός είναι ο πηλός, τόσο πιο εύπλαστος είναι). Αναζητά εξηγήσεις για φυσικά φαινόμενα (Γιατί είναι ο πηλός ξεραμένος και ραγισμένος; Γιατί δεν μένει ενωμένος;).
- Ερευνά τις δυνατότητες και συλλέγει πληροφορίες (π.χ. «Πώς φτιάχνεται ένα αεροπλάνο;»).
- Χειρίζεται αντικείμενα και όργανα.
- Σχηματίζει υποθέσεις («Ίσως αν προσθέσω λίγο εδώ, θα κρατηθεί ενωμένος»).
- Πειράματα.
- Κάνει επιλογές.
- Μοιράζεται την εμπειρία του με άλλους («Αν προσθέσεις λίγο στο κάτω μέρος, θα κρατηθεί ενωμένο καλύτερα»).
- Επιδεικνύει επιμονή – ή έλλειψη επιμονής («Βαρέθηκα με αυτόν τον τύπο – δεν σηκώνεται με τίποτα!”).
- Αναπτύσσει μεθόδους εργασίας.
- Επιδεικνύει δημιουργικότητα: χρησιμοποιεί τα υλικά με πρωτότυπο τρόπο, δείχνει φαντασία, εκφράζει τις ιδέες του.
Ικανότητα 6: Να ολοκληρώνει μια δραστηριότητα ή ένα έργο
- Σχεδιασμός μιας δραστηριότητας ή ενός έργου.
- Επιμονή, αφοσίωση, εφαρμοσμένη προσπάθεια (εργασία με έναν συνεχή τρόπο).
- Πρόβλεψη επόμενων βημάτων.
- Παρουσίαση των τελικών αποτελεσμάτων, περιγραφή των δυσκολιών που αντιμετωπίστηκαν και των λύσεων που βρέθηκαν.
- Αξιολόγηση της συνολικής εμπειρίας (σχέση με συμμαθητές, μέθοδος του έργου, βαθμός ικανοποίησης με το τελικό «προϊόν»).
- Έκφραση του βαθμού ικανοποίησης.
Μπόνους: Φτιάχνοντας τον δικό σας πηλό με βρώσιμα υλικά, μπορείτε να προσθέσετε ένα γαστρονομικό στοιχείο στις ικανότητες που περιγράφονται παραπάνω:
- Μαθηματικά: έννοιες του όγκου (μέγεθος του μπολ ανάμειξης), μέτρηση (ένα φλιτζάνι αλεύρι…), σειρά και ακολουθία (πρώτα προσθέστε αυτό και μετά προσθέστε εκείνο).
- Επιστήμη: πειραματισμός (αριθμός σταγόνων χρωστικής τροφίμων και το χρώμα που προκύπτει), συνδυασμός, μεταμόρφωση…
- Κατανόηση γραπτής γλώσσας: ακολουθώντας μια συνταγή (αναγνωρίζοντας σύμβολα, συσχετίζοντας γραπτές και προφορικές λέξεις με εικόνες, υλικά και ενέργειες).
- Γλώσσα: οπτική και ακουστική μνήμη.
- Λεπτές κινητικές δεξιότητες: διαχωρισμός της κίνησης του καρπού κατά την ανάμειξη της ζύμης.
Η εργασία με πηλό αναπτύσσει όλες τις δεξιότητες που καταγράφονται παραπάνω. Επίσης, οι χαρακτηριστικές του ιδιότητες παρουσιάζουν πρόσθετες ευκαιρίες μάθησης:
- Απεικονίζει τα φαινόμενα απορρόφησης και κορεσμού του νερού.
- Παρουσιάζει προκλήσεις όσον αφορά την προσκόλληση και την συγκόλληση (το να κάνετε τα κομμάτια να κολλήσουν μεταξύ τους μπορεί να είναι δύσκολο με αυτό το είδος πηλού).
- Χρειάζεται χρόνος στεγνώματος: έννοιες θερμοκρασίας (ο πηλός στεγνώνει γρηγορότερα σε μια ζεστή τοποθεσία) και χρόνου (παίρνει πολύ χρόνο!).
- Πρέπει να δουλευτεί σε στάδια: για παράδειγμα, πρέπει να αφεθεί να στεγνώσει προτού βαφτεί και μετά να αφεθεί να στεγνώσει ξανά (βοηθά στην ανάπτυξη της ικανότητας διακοπής και συνέχισης μιας εργασίας).
- Σε επαρκή ποσότητα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να χτίσουν βουνά, να σκάψουν σήραγγες… ως ομάδα.
- Έχει διαφορετικές υφές και χρώματα (γκρι, καφέ, ανοιχτό καφέ).
- Παρουσιάζει συγκεκριμένες προκλήσεις και προβλήματα (π.χ. «Γιατί ράγισε αυτό το κομμάτι;» [στέγνωσε πολύ γρήγορα, ξεχάσαμε να το καλύψουμε με ένα υγρό πανί για να προστατεύσουμε την επιφάνεια]) και απαιτεί συγκεκριμένες τεχνικές.
Περιεχόμενο βασισμένο στο έργο της Anne Gillain–Mauffette, συνταξιούχου εκπαιδευτικού από την περιοχή Outaouais του Κεμπέκ.
Μετάφραση του πρωτότυπου άρθρου “Educational Benefits of Playing with Modelling Clay or Pottery Clay”, το οποίο μπορείτε να βρείτε εδώ: https://bb.ca/en/articles/article/educational-benefits-of-playing-with-modelling-clay-or-pottery-clay/51/
* Εμείς φυσικά, από την πλευρά μας, θα σημειώσουμε πως θεωρούμε ιδανική τη χρήση του φυσικού πηλού, καθώς οι ιδιότητες προσφέρουν μια αισθητηριακή εμπειρία πιο γήινη, πιο φυσική και πιο ολοκληρωμένη!
Μπορείτε να βρείτε τα κουτάκια παιχνιδιού των Hehe
που περιέχουν φυσικό πηλό ΕΔΩ
Μπορεί να σας ενδιαφέρει επίσης το άρθρο:
Φυσικός πηλός | Η χρήση του σύμφωνα με τις αρχές της Montessori